W dniach 28–30 maja 2014 r. odbyła się międzynarodowa konferencja pt. Ponadnarodowa „milicja” Himmlera: Lokalna współpraca z oddziałami SS i policji w kontekście II wojny światowej w przestrzeni europejskiej, zorganizowana przez trzy europejskie ośrodki uniwersyteckie – Instytut Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu, Imre Kart?sz Kolleg w Jenie oraz UCD Centre for War Studies w Dublinie.

W trwających trzy dni obradach udział wzięli znawcy powyższej tematyki z aż piętnastu krajów świata: Polski, Niemiec, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Norwegii, Danii, Ukrainy, Litwy, Francji, Rumunii, Grecji, Stanów Zjednoczonych, Izraela i Singapuru.

Konferencja została objęta patronatem honorowym Prezydenta Miasta Torunia – Michała Zaleskiego. Obrady odbywały się w Hotelu Uniwersyteckim w trzech językach – polskim, niemieckim i angielskim. Wszyscy uczestnicy obrad mieli możliwość skorzystania z tłumaczenia symultanicznego.

Podczas konferencji szukano odpowiedzi na pytania kim byli nieniemieccy rekruci z Waffen-SS i z pomocniczych formacji policyjnych, i co wiemy o formach ich współpracy. W wystąpieniach uczestników szczegółowo zostały omówione okoliczności tworzenia ochotniczej milicji Himmlera oraz przesłanki, jakimi kierowali się kandydaci z poszczególnych krajów wstępując w ich szeregi. Poruszono także problem propagandy III Rzeszy, która kreując stereotyp żydo-bolszewizmu zagrażającego cywilizacji Zachodu zachęcała do wzięcia udziału w krucjacie przeciwko niemu. W trakcie burzliwych dyskusji szukano także odpowiedzi na pytanie, czy osoby, które ochotniczo zaciągały się do tych formacji rozumiały ideologię, którą w ten sposób popierały, oraz strategię działania samego Heinricha Himmlera. Ciekawym problemem poruszonym w trakcie konferencji była kwestia postrzegania zagranicznych oddziałów Waffen-SS. Jak się bowiem okazuje w owym czasie milicja Himmlera – co szczególnie podkreślał Christopher Hale (Londyn/Singapur) w wykładzie inaugurującym – w oczach jednych uchodziła za elitę, która walczyła w słusznej sprawie przeciwko Sowietom, dla innych natomiast byli to zdrajcy i kolaboranci biorący udział w ludobójstwie. Podsumowaniem wszystkich referatów była końcowa prelekcja poświęcona losom ochotników z Waffen-SS i policyjnych formacji pomocniczych po zakończeniu II wojny światowej.

Opiekę merytoryczną nad konferencją sprawowali dr Jacek Młynarczyk (Toruń), dr Jochen Böhler (Jena) i prof. Robert Gerwarth (Dublin), którym pomagali studenci: Alicja Bartnicka (sekretarz konferencji), Mateusz Pielka, Adam Zítek, Bartosz Osmański, Agnieszka Szyszkowska, Joanna Zdunek, Kinga Czechowska oraz Wojciech Siudek. Poniżej przedstawiamy kilka ujęć z tego wydarzenia.

Alicja Bartnicka

• Program konferencji
  

Otwarcie konferencji - prof. dr hab. Jacek Gzella, Dziekan Wydziału Nauk Historycznych UMK.	Otwarcie konferencji - prof. dr hab. Jacek Wijaczka, Dyrektor Instytutu Historii i Archiwistyki UMK.	Otwarcie konferencji - wykład inaugurujący gościa specjalnego konferencji, Christopher'a Hale'a (Singapur-Londyn).	Panel dotyczący ochotników Himmlera z Europy Wschodniej; od lewej: Andrii Bolianowskyi (Lwów), Leonid Rein (Jerozolima), Jacek Młynarczyk (Toruń), Jochen Böhler (Jena) jako moderator.
Dyskusja	Panel o ochotnikach muzułmańskich; od lewej: Alexander Korb (Leicester), Xawier Bougarel (Berlin), Franziska Zaugg (Berno) i Jochen Böhler (Jena) jako moderator.	Organizatorzy konferencji: dr Jacek Młynarczyk (Toruń) i dr Jochen Böhler (Jena) wraz ze studentami pomagającymi przy organizacji.	Panel o okresie rozliczeń powojennych; od lewej: Gerald Steinacher (Lincoln), Frank Seberechts (Antwerpia), Immo Rebitschek (Jena) i Jochen Böhler (Jena) jako moderator.

Więcej zdjęć znajdą Państwo na profilu naszego Instytutu na Facebook'u.